19 Şub 25

Yüzde Hesaplama Nasıl Yapılır? (Artış ve Azalış)

Günlük hayatta pek çok yerde karşımıza çıkan yüzde hesaplama işlemi kolay görünmekle beraber bazen de kafa karıştırıcı gelebilir. Yüzde hesaplama, maaş artışlarından, bir alışverişteki indirim oranlarına ve hatta banka faiz oranlarına değin birçok alanda karşılaştığımız bir konudur. Bu yazıda kolay adımlarla yüzde hesaplamanın nasıl yapıldığına yer verdik. Yüzde hesaplama nasıl yapılır? Yüzde artış ve azalışlarıyla birlikte yazının devamında bulabilirsiniz.

Yüzde Nedir?

Finans, ticaret, istatistik, pazarlama ve ekonomi gibi alanlarda sık sık karşımıza çıkan yüzde kavramı, matematiksel bir oranlama yöntemidir. Herhangi bir sayının yüze bölünmesiyle elde edilen bir oranı ifade eder. Yüzde kavramını şöyle de açıklayabiliriz: Yüz eşit parçaya bölünen bir bütünün A parçasından oluşan bir çokluk, bir diğer deyişle bu bütünün yüzde A’sı kadardır. Yüzde oranı % sembolü ile ifade edilir.

İşlem ‘’Yüzde’’ olarak telaffuz edilirse ‘’%’’ işareti sayının önüne (örnek: %10), "bölü yüz" olarak telaffuz edilirse sayının arkasına getirilir (örnek:10%). Günlük konuşma dilinde bu kullanım daha çok "yüzde" olarak telaffuz edilir, bu nedenle '%' işareti daha çok sayının önünde kullanılır.

Yüzde Hesaplama Nedir?

Yüzde hesaplama bir sayının yüzdelik olarak değişimini öğrenmek adına yapılan hesaplamadır. Herhangi bir sayının yüzdesinin belirlenmesi, sayının ‘’yüzde hesaplaması’’ anlamına gelir. Yüzde hesaplamanın birden fazla yolu bulunur. Aşağıda yüzde nasıl hesaplanır, bölümünde bu konuya yer verdik.

Yüzde Nasıl Hesaplanır?

Yüzde hesaplamasında A gibi bir miktarın %B’si hesaplanmak isteniyor ise A sayısı ile B sayısı çarpılır ve daha sonra 100’e bölünür. Bu işlem ile birlikte yüzde hesaplaması yapılmış olur. Hangi sayının yüzdesi alınacaksa o sayı üzerinden işlem yapılır.

Formülü ifade edecek olursak: A sayısının %B’sini bulmak için, (AxB)/100 uygulanır. Bunun dışında A sayısını 100’e bölünüp B ile çarparak da aynı sonuca ulaşılabilir.

Bir örnek üzerinden açıklayacak olursak: 500’ün yüzde 50’sini hesaplayabilmek için, 500 sayısını 50 ile çarpmak ve daha sonra 100'e bölmek gerekir.

Yüzdelik Artış Hesaplama

Yüzdelik artış hesaplama, bir değerin başlangıç değerine göre ne kadar arttığını yüzde olarak ifade etmektir. Bu hesaplama, finans, ekonomi, istatistik ve günlük yaşamda sıklıkla kullanılır.

Yüzdelik artışı hesaplamak için ilk olarak, ürünün ya da hizmetin ilk ve son fiyatlarını yazmak gerekir. Bir örnek üzerinden açıklayacak olursak:

Hesaplanmak istenen satış priminin ilk fiyatı (artıştan önce) 500 Türk Lirasıdır.

Primin son fiyatı (artıştan sonra) 600 Türk Lirası olur.
İlk ve son değer bellidir. Şimdi yapılması gereken son değerden ilk değeri çıkarmaktır: 600-500 = 100 liralık bir artış yaşanmıştır.
Elde edilen sonuç ilk fiyata bölünür: 100/500 = 0,2
Bölme işlemiyle ortaya çıkan sonuç 100 ile çarpılır: “0,2×100 = 20” elde edilen bu sonuç, yüzde artış hesaplamanın sonucudur.

Yüzdelik Azalış Hesaplama

Yüzdelik azalış hesaplama, bir değerin başlangıç değerine göre ne kadar azaldığını yüzde olarak ifade etmektir.

Yüzdelik azalış hesaplama şu şekilde yapılır:

Yüzdelik azalış hesaplaması için bir ürünün fiyatını ve yüzde kaç oranında indirim yapılacağını bilmek gerekir.
Yüzde azalış oranının ne kadar olduğunu öğrenmek için ilk olarak; fiyat ve indirim oranı çarpılır, ardından 100’e bölünür.
İşlemler sonucunda elde edilen tutar, son fiyattır.
Son tutar ilk fiyattan çıkarılarak, ürünün indirimli fiyatı elde edilmiş olur.

Bir örnek üzerinden işlemi gerçekleştirelim:

Bir ürünün fiyatı 400 Türk Lirasıdır. Bu ürüne %30 indirim uygulanacaktır.
Ürünün fiyatıyla uygulanacak indirim oranı çarpılır: 400×30 = 12.000 olarak çarpma işlemi gerçekleştirilir.
Elde edilen sonuç 100’e bölünür: 12.000/100 = 120
Bu sonuç ürünün ilk fiyatından çıkarılır: 400-120 = 280

Bu şekilde ürünün fiyatının indirimden sonraki tutarı bulunmuş olur.

Yüzde Hesaplama Nerelerde Kullanılır?

Yüzde hesaplama günlük hayatta birçok alanda kullanılır. Aşağıda yüzde hesaplamanın kullanım alanlarını daha detaylı olarak ele aldık:

Finans

Faiz hesaplamaları: Bankalar ve diğer finansal kuruluşlar, faiz oranlarını yüzde olarak ifade ederler. Yüzde hesaplama, alınan kredinin faiz miktarını veya yatırımların getirisini hesaplamada kullanılır.

Kâr ve zarar oranları: Şirketler, kâr veya zarar ettikleri miktarı yüzde olarak ifade ederler. Yüzde hesaplama, kâr veya zarar oranını hesaplamada kullanılır.

Vergi hesaplamaları: Devletler, vergi oranlarını yüzde olarak belirlerler. Yüzde hesaplama, ödenmesi gereken vergi miktarını hesaplamada kullanılır.

Ticaret

Satış oranları: İşletmeler, sattıkları ürün veya hizmet miktarını yüzde olarak ifade ederler. Yüzde hesaplama, satış oranını hesaplamada kullanılır.

Pazar payı: Şirketler, pazar paylarını yüzde olarak belirtirler. Yüzde hesaplama, bir şirketin pazar payını hesaplamada kullanılır.

Komisyon oranları: Pazarlama alanında satış temsilcileri veya aracılar, yaptıkları satışlar üzerinden komisyon alırlar. Komisyon oranları yüzde olarak ifade edilir ve yüzde hesaplama, kazanılan komisyon miktarını hesaplamada kullanılır.

Eğitim

Not Ortalaması ve Başarı: Eğitim alanında okullarda öğrencilerin not ortalaması ve başarı oranı yüzde olarak belirtilir.

İstatistik

Anketler, Nüfus Sayımları: İstatistiki verileri hesaplarken de yüzde hesaplama kullanılır. İstatistikte yüzde hesaplamalarının kullanıldığı konuların başında; anket sonuçlarını yorumlama, analiz etmede kullanılır. Ayrıca bir bölgedeki nüfus artış hızı, genellikle yüzde olarak ifade edilir.